Bir Makalenin Bölümleri

Başlık

Makalenin sonuçlarını değil konusunu yansıtan, 12 kelimeyi geçmeyen basit ve çarpıcı bir başlık tercih edilmelidir. Buyurucu olmamalı ve genelde kabul görmeyen kısaltmalar içermemelidir.

Contents

Başlık Özet Giriş Gereç ve Yöntemler Sonuçlar Tartışma Kaynaklar Kaynakça

Özet

Özetler, makalelerin kendilerinden daha çok okunduğu için merak uyandıracak ve makalenin de okunmasını teşvik edecek şekilde düzenlenmelidir. İyi bir özette, öncelikle çalışma konusu okuyucuya tanıtılır. Sonra amaçlar basitçe tanımlanır, çalışmanın nasıl yürütüldüğü anlatılır, son olarak da sonuçlar ve en önemlisi de çıkarımlar özetlenir. Tüm bu tanımlar ortalama 200 kelime ile anlatılmaya çalışılmalıdır. Kısaltma, kaynak, şekil, tablo ve atıf kullanılmamalıdır. Özetin sonuna, yazının gönderileceği dergi tarafından isteniyorsa, taramalarda makaleye ulaşmayı sağlayıcı 3-10 adet anahtar sözcük eklenmelidir.

Makalenin ana metninin bölümleri “IMRAD” kısaltmasıyla tanımlanmaktadır (Introduction, Methods, Results and Discussion). Yani, giriş, gereç ve yöntemler, sonuçlar ve tartışma bölümleri. Bu bölümler, çalışmanın niteliğine bağlı olarak kendi içlerinde alt bölümlere ayrılabilir.

I – Introduction (Giriş) – why did they start?

M – Methodology (Yöntem) – what did they do?

R – Results (Bulgular) – what did they find?

A – and

D – Discussion (Tartışma) – what do the results mean?

Giriş

Bu bölümde, böyle bir çalışmaya neden gerek duyulduğu anlatılmalı; konu hakkında kısa bilgi verilmeli; gerekirse diğer araştırmacıların ilgili çalışmalarından söz edilmeli ve hipotez ortaya konulmalıdır. Hipotezi desteklemek üzere, çalışmada izlenecek yol konusunda önbilgi verilmeli; fakat, veriler veya sonuçlar belirtilmemelidir. Çoğu araştırmacı giriş bölümünü olması gerektiğinden uzun tutma eğilimindedir, çok uzun bir giriş bölümü okuyucuyu sıkarak makalenin tamamını okumaktan vazgeçirebilir.

Gereç ve Yöntemler

Yazılması en kolay bölümdür; çünkü, çalışma protokolü kapsamında, araştırma süresince ne yapıldıysa o yazılacaktır. Ancak, bir makalenin reddinin en önemli nedeni de zayıf veya yetersiz yazılmış bu bölüm olabilir.

Bir makalede sunulan verilerin güvenilirliğini değerlendirmek isteyen bir okuyucu, araştırmanın nasıl yürütüldüğünü, tasarımını ve veri toplamak için kullanılan yöntemleri öğrenmek isteyecektir. Gereç ve yöntemler bölümünde nelerden bahsedilmesi gerektiğini belirlemek için bir araştırmacıya yol gösterecek iki temel ilke vardır: Birincisi, araştırmayı aynen tekrarlamak için gerekli tüm ayrıntıların bu bölümde verilmesi gerektiğidir. Deneysel veya gözlemsel örneklerin seçimi açıkça tanımlanmalı; örneğin, deneysel bir çalışmada kullanılan deney hayvanının türü, yaşı, cinsiyeti, ağırlığı veya fizyolojik durumu gibi ayrıntıların tümü belirtilmeli; klinik bir çalışmada ise hastaların seçildiği popülasyon, hastaların çalışma grubuna dahil edilme veya grup dışı bırakılma gerekçeleri gibi ayrıntılar anlatılmalıdır. İkinci temel ilke ise, araştırma yöntemlerinin ve prosedürlerin yeterli derecede tanımlanmasıdır. Tanımlanmış yöntemlerin (istatistiksel yöntemler dahil) kaynakları verilmeli, yayımlanmış ancak iyi bilinmeyen yöntemler açıkça ifade edilmeli, yeni veya modifiye edilmiş yöntemler tanımlanmalı, kullanılış nedenleri belirtilmelidir.

Bu bölümde, oluşturulan hipotezi kanıtlamak için toplanan delillerin nasıl değerlendirildiği de okura sunulmalı, tercih edilen istatistiksel değerlendirme yöntemleri, tercih nedenleriyle birlikte belirtilmelidir.

Sonuçlar

Sonuçlar metinde, tablo ve şekillerde bir mantık dizisi içerisinde verilmelidir. Tablo veya şekillerde sunulan tüm veriler metinde tekrarlanmamalı, yalnızca önemli gözlemler belirtilmeli veya özetlenmelidir. Okuma kolaylığı açısından sonuçlar bölümü altbaşlıklarla verilebilir. Bulguların sunulma yeri sonuçlar bölümüdür, sonuçlarda bahsedilmeyen bir bulgu kesinlikle tartışmada veya özette verilmemelidir. Basit ve kolay okunabilen tablo, şekil ve grafikler kullanılmalıdır; iyi hazırlanmış olmaları makalenin yayımlanma şansını artırır.

Tartışma

Tartışma bölümü, çalışmanın sonuçlarının yorumlandığı ve daha önce yayımlanmış çalışmalarla karşılaştırıldığı bölümdür. Giriş veya sonuçlar bölümünde verilen ayrıntılı bilgi bu bölümde tekrarlanmamalıdır. Okuyucuda “bu makalede yeni bir şey yok” düşüncesini çağrıştırmamalı; orijinal olmayan, tahmin edilebilen ve bulgularla desteklenmeyen çıkarımlara gidilmemelidir. Çalışmanın yeni ve önemli yönleri vurgulanmalıdır. Çalışmada varılan sonucun bir ön-sonuç mu yoksa kesin sonuç mu olduğu belirtilmelidir. Yorumlar ile çalışmanın amaçları arasındaki bağlantı verilmeli, ancak verilerin yeterince desteklemediği yorum ve yetersiz ifadelerden kaçınılmalıdır. Bulguların anlamları ve sınırları, gelecekte yapılacak araştırmalara yönelik taşıdıkları anlamlar belirtilmelidir. Elde edilen sonuçların konu ile ilgili diğer çalışmalarla ilişkileri verilmelidir. Araştırmacı dürüst ve tarafsız davranabilmeli; elde ettiği sonuçlar ile çelişen sonuçlara ulaşan çalışmalar mevcutsa onlardan da bahsetmeli ve farklı sonuçların nedenlerini irdelemelidir. Önceki çalışmalarda metodolojik hatalar, eksiklikler saptanırsa, bunlar spekülasyondan kaçınılarak dikkatle tartışılmalıdır. Makaleyi değerlendirecek hakemin söz konusu eski çalışmaların yazarlarından biri olma olasılığı göz ardı edilmemelidir.

Tartışma bölümü gereğinden fazla uzatılmamalıdır. Bulguların klinik uygulamaya uyarlanabilirliği muhakkak açıklanmalıdır. Uzun süreli takip içeren çalışmalarda takip süresi de tartışılmalı, öngörülmeyen ama bulunan sürpriz sonuçların tartışılması unutulmamalıdır. Çıkarımlar açık, kesin, haddini aşmayan, sonuçlar ile tamamen uyumlu ve çarpıcı olmalıdır. Unutulmamalıdır ki, verileri hem geçerli hem de ilginç olan birçok makale hatalı veya çelişkili tartışma bölümleri nedeniyle yayımlanmadan sahiplerine geri gönderilir.

Kaynaklar

İdeal kaynak sayısı 20-40 arasıdır. Dergilerin çoğu 25’ten fazla kaynağı kabul etmez. Kaynakların sadece güncel olması değil, araştırma yapılan konuda yapılmış en önemli çalışmaları da (eski tarihli olsalar bile) içermesi gerektiğinden kaynak seçiminin dikkatle yapılması gerekir.

Çalışmalar hakkında sadece yüzeysel bilgi içerdikleri için özetleri kaynak olarak kullanmaktan kaçınmak gerekir. Yayımlanmak üzere kabul edilmiş, ancak basılmamış kaynaklar kullanılırken “baskıda” oldukları belirtilmeli ve kullanılmak üzere sahiplerinden yazılı izin alınmalıdır. Yayımlanmak için gönderilmiş, ancak henüz yayına kabul edilmemiş kaynaklar, yine sahiplerinden yazılı izin alınarak “yayımlanmamış gözlemler” şeklinde tanımlanarak kullanılabilir.